(8) Het Rembrandt – Theater komt in een ‘ander klimaat’

Verteller: IMG_1170.jpg Frits Slicht
Auteur: IMG_1170.jpg Frits Slicht
Rembrandtplein
Advertentie voor de film Morgenrot, bron: De Telegraaf 16 maart 1933

Advertentie voor de film Morgenrot, bron: De Telegraaf 16 maart 1933

In 1933 gaat er iets veranderen. Mogelijk heeft dit te maken met het veranderde politieke klimaat in Duitsland. In het begin van 1933 komt de partij van Adolf Hitler aan de macht. In de loop van 1933 komt de UfA onder invloed van het Ministerie van Propaganda van Joseph Goebbels. In maart 1933 worden alle Joodse medewerkers ontslagen. De invloed neemt in 1937 nog verder toe als het Duitse Rijk 51% van alle aandelen UfA in haar bezit krijgt (in 1939 zelfs 99%).

Vertoning van de Duitse film Morgenrot

Een film die onder het vergrootglas komt te liggen, is de film Morgenrot. In februari 1933 is de première in Duitsland waar de top van de NSDAP (de Nationaal Socialistische Duitse Arbeiderspartij), waaronder Adolf Hitler, bij aanwezig is. De film gaat over de lotgevallen van de bemanning van een Duitse duikboot tijdens de Eerste Wereldoorlog. De film had een sterk patriottische inslag. De film portretteerde deze bemanning als helden en hun Engels tegenstanders als ‘de booswichten’. In Engeland wordt de vertoning uitgesteld, niet vanwege het anti-Engelse karakter, maar vanwege de anti-Joodse politiek van Hitler Duitsland!

(Bron: Lees hier het artikel )

 

Rapport van de politie n.a.v. de onrust in en rond het Rembrandt – Theater van de politie (Inv.nr. 5225-4886).

Rapport van de politie n.a.v. de onrust in en rond het Rembrandt – Theater van de politie (Inv.nr. 5225-4886).

In Amsterdam maakt de aangekondigde vertoning van de film ‘Morgenrot’ in het Rembrandt – Theater veel los. In de politiearchieven bij het Stadsarchief Amsterdam is daarover veel te vinden. Op 18 maart 1933 schrijft de Hoofdcommissaris van Politie een verslag aan de Burgemeester van Amsterdam. Omdat er een nogal ‘verontrustend artikel’ in de krant ‘De Tribune’ was verschenen, is hij de film op 17 maart in het Rembrandt – Theater zelf gaan zien. In zijn ogen is de film geen verheerlijking van oorlogsgeweld, is er geen sprake van een anti-Engelse gezindheid en is er geen uitgesproken militaristische tendens. Om eventuele verstoringen van de openbare orde tijdens de vertoning van de film te voorkomen heeft hij de nodige politiemaatregelen genomen. (Bron SAA inv.nr. 5225-4886 > nr. 142-143.)

Manifest 2 tegen de vertoning van de film Morgenrot. Bron: SAA inventarisnummer 5225-4866

Manifest 2 tegen de vertoning van de film Morgenrot. Bron: SAA inventarisnummer 5225-4866

Maar wat had De Tribune dan eigenlijk geschreven? 

“Amsterdam.

Een militaristische en chauvinistische provocatie van de Ufa. Het Rembrandt-Theater wil „Morgenrood” gaan vertoonen.

Een Duitsch-nationalistische film, die het oorlogshandwerk verheerlijkt. Hitler, Hugenberg, Goering en von Papen woonden te Berlijn de première bij! ABEIDERS! DULDT GIJ DAT?

Eischt, dat deze film van het programma genomen wordt!

Op 2 Februari, den dag dat Hitler rijkskanselier van Duitschland werd, werd ln het Ufa-Palast am Zoo te Berlijn de première gegeven van een nieuwe Duitsche film van het Ufa-concern, „Morgenrot" geheeten. Bij deze eerste vertooning waren aanwezig Hugenberg, Von Papen, Goering en Hitler zelf. Zonder dat men verder iets van deze nieuwe film weet, begrijpt men dat dit Ufa-product met de aanwezigheid van dit fascistische gezelschap bij voorbaat volkomen gekarakteriseerd is. „Morgenrot" is een Duitsch-nationalistische film, die den duikbootoorlog op chauvinistische wijze verheerlijkt. De Duitschers, die er in voorkomen, vervullen natuurlijk allemaal de mooie rollen. De Engelschen daarentegen zijn listige schurken.”   (Bron: Lees hier het artikel )

In bovengenoemd artikel haalt De Tribune ook andere kranten aan die hun zorg, afschuw uitspreken over de film. Zelfs het Handelsblad, volgens De Tribune, de spreekbuis van een naar fascisme verlangende bourgeoisie, is bezorgd over de tendens om de jeugd op te zetten tegen een vroegere vijand.

De Tribune maakt verder melding van het volgende:

“Een comité van actie gevormd.

Naar wij vernemen, heeft een speciaal daartoe uit Links Richten gevormde commissie gisteravond een conferentie belegd met verschillende vereenigingen op cultureel en pacifistisch gebied ter bespreking van de vraag, wat er tegen de opvoering van de film „Morgenrot" ondernomen kan worden. Wij ontvingen daaromtrent het volgende communiqué: Een vijftiental vereenigingen op pacifistisch en cultureel gebied kwam gisteravond bijeen, om te beraadslagen wat tegen opvoering van de film „Morgenrot" in het Rembrandt theater gedaan kan worden.” (Bron: Lees hier het artikel )

 TERUG NAAR DE INHOUDSOPGAVE

 

 

All rights reserved

219 keer bekeken

Marijke

stukje uit 'Amsterdam bij gaslicht' door Maurits Dekker

in het boekje 'Amsterdam bij gaslicht' trof ik een memoire van Maurits Dekker over deze gebeurtenissen, voor de aardigheid geef ik het hier weer:

"Het zal in 1933 geweest zijn, dat in het Rembrandttheater (toen reeds bioscoop), de film 'Morgenrood', de eerste Duitse rolprent met een Nazi-tendens zou worden vertoond. Een vriend, die de film in Berlijn had gezien, had ons gewaarschuwd. Er werd een comité van anti-fascisten gevormd, dat trachten moest de vertoning van deze propagandafilm te voorkomen. Heel democratisch Amsterdam, van links tot rechts, was in dit comité vertegenwoordigd. Toen waarschuwingen en conferenties geen succes hadden en de film toch op het programma kwam, werd tot 'directe actie' overgegaan en veranderde het Rembrandtsplein al gauw in een woelige arena. 'Kom niet op het Rembrandtsplein, het is daar levensgevaarlijk!' heette het in de strooibiljetten, die bij vele duizenden werden verspreid. Bedoeling en gevolg van deze raadgeving waren natuurlijk dat heel nieuwsgierig Amsterdam naar het Plein stroomde. Vóór, maar vooral in het theater, werd gedemonstreerd en in de zaal was de toestand al gauw zó, dat je je mond nauwelijks kon openen zonder door een 'oom agent' in je kraag gegrepen te worden. Desondanks weerklonken hier spreekkoren, werd de lucht verpest door stinkbommen, vlogen witte vredesduiven door de projectiestralen en joegen witte muizen de dames op de stoelen. Gedurende enige dagen leek het plein een slagveld. Politieruiters galoppeerden over café-terrassen en agenten bestormden de cafés, waarin demonstranten een wijkplaats hadden gezocht. Avond aan avond werd een deel dezer demonstranten onvrijwillig onderdak verleend in het politiebureau op de hoek van de Halvemaansteeg. Maar na enige dagen werd de actie met succes bekroond en nam de Bioscoopbond 'Morgenrood' uit de circulatie."