Het verhaal van en over Esther Englander

In 1942 gaat het niet goed met de gezondheid van Esther, er is een arts die in een medisch attest afgeeft. Er wordt gesproken over gezinsverpleging. In ieder geval is er sprake van een bijzondere verzorging nodig van minimaal een maand. Esther blijkt hartpatiënt te zijn. Dit weten we dankzij de dossiers van de Sociale Dienst. Op 17 november 1942 wordt een dossier aangemaakt door het Gemeentelijk Bureau voor Sociale Zaken (voorheen: het Gemeentelijk Bureau voor Maatschappelijke Steun), afdeling J! De nieuwe naam hebben we ‘te danken’ aan de Duitse bezetter, net als de toevoeging ‘J’ = Joods.

Overigens verandert er aan de inhoud van de dossiers verder niet veel. Er wordt een overzicht gemaakt van het werkzame leven van de kostwinner en andere aanvullende en mogelijk relevante details. Dankzij dit dossier weten we in ieder geval dat het Karel en Esther in november 1942 woonachtig zijn in de Sint  Anthoniesbreestraat, nummer 30 I. Karel en Esther betaalden een huur van 7 gulden per week, verder waren zij verzekerd via het ziekenfonds A.Z.A. (= het Algemeen Ziekenfonds Amsterdam) en ook bij het Joods Begrafenisfonds.

Dochter Justina

Vervolgens wordt er gekeken naar eventuele onderhoudsplichtige familieleden. Hier wordt bijvoorbeeld gekeken naar hun dochter Justina. Justina, van beroep kousenreparateur,  is inmiddels getrouwd met een Jacob Vos (chemigraaf en fotograaf) op 1 april 1942. Hun adres was volgens het dossier Dintelstraat 10 maar in werkelijkheid was dit de Diezestraat 10 (bron: archiefkaart SAA). Tevens wordt opgemerkt dat hun huidige adres ‘onbekend’ is. Het kan zijn dat zij in november 1942 al zijn weggevoerd naar Kamp Westerbork. Dat is heel goed mogelijk, want op een klein inlegpapier geschreven met potlood staat dat Justin ‘in Duitsland’ zou zijn. Justina overleefd de holocaust niet, zij wordt op 3 september 1943 in Auschwitz vermoord. Jacob Vos heeft de oorlog overleefd.

Pleegzoon Sigmund

Er is nog een tweede persoon die zou kunnen bijdragen in het onderhoud. Het gaat in dit geval om de pleegzoon Sigmund Biedermann. Deze Siegmund woont in bij zijn schoonouders in de IJselstraat 5 II. Sigmund was op 29 januari 1942 getrouwd met Vogelina Haringman. Sigmund is overigens geboren in Wenen, hij heeft gewerkt als kantoorbediende en was koopman in damesmode. Hij zou werkzaam zijn bij een firma Vermeulen Windsant (firma in confectie, adres Vijzelgracht 28).

Dit bedrijf komt nog in het nieuws naar aanleiding van het ‘vermeend gedrag’ van het personeel toen de begrafenisstoet van WA-man Koot voorbijkwam (februari 1942). Blijkbaar zat de schrik er wel in. Een firma onder dezelfde naam, maar op een ander adres, voelt zich genoodzaakt een paar dagen later te melden dat zij niets van doen hebben ‘met die van de Vijzelgracht’.

Waarom er niet naar de overige familieleden wordt gekeken, is niet bekend. Maar de situatie van eind 1942 is er niet naar om naar onderhoudsplichtige familieleden te informeren. Alle familieleden zijn van Joodse afkomst, of gemengd gehuwd, en hebben al ‘veel moeten inleveren’. Dat was voor 1940 wel anders, want de familie Biedermann was niet onbemiddeld.

Terug naar de inhoudsopgave