Antiquariaat Brinkman

Op de hoek van de Singel en de Raamsteeg zit een kleine gezellige boekwinkel: Antiquariaat Brinkman. In het pand zit al een boekhandel sinds 1938. De heer Brinkman heeft de boekhandel in 1954 overgenomen van de weduwe van de voormalige eigenaar. Henk Brinkman en zijn vrouw Siska waren op zoek naar woonruimte in Amsterdam en de weduwe wilde de huur van de winkel en de twee kleine kamers erboven wel aan het jonge stel overdoen. Dan moesten ze wel de handelsvoorraad boeken overnemen. En zo werd Henk Brinkman boekhandelaar.

Pensioen

De heer Brinkman is pas per 1 januari jl. op 80-jarige leeftijd met pensioen gegaan. De winkel wordt nu bestierd door zijn compagnon Frank Rutten die sinds 1976 werkzaam is bij het antiquariaat. Toen hij stopte met zijn studie kwam Rutten hier terecht via een vriend die hier werkte, en hij is nooit meer weggegaan. In de jaren dat hij in de zaak werkt heeft de boekhandel zich geëvalueerd van tweedehands boekhandel tot antiquariaat gespecialiseerd in wetenschappelijke boeken met name in de letteren en geschiedenis. Vroeger zaten op de grachten nog vele bedrijven en het kantoorpersoneel kwam altijd langs de boekhandel op weg naar de tram of naar huis. Vaak kwamen ze de winkel binnen om een boek te kopen om s’avonds te lezen of om meer te leren over hun laatste hobby tuinieren. Tegenwoordig is er zo veel op tv en zoveel informatie te vinden op internet dat de winkel “noodgedwongen” specialistischer is geworden.

De verkoop gaat voor

Het klantenbestand bestaat voor een groot gedeelte uit wetenschappers die de boeken nodig hebben voor hun beroep of studie. Verder komen er natuurlijk ook boekenliefhebbers en tegenwoordig steeds meer toeristen die mede dankzij de webshop de winkel weten te vinden. De webshop is een belangrijke bron van inkomsten omdat ze op deze manier klanten van over de hele wereld bereiken. Zonder de webshop zou het zelfs nagenoeg onmogelijk zijn om als buurtwinkel op deze mooie plek te blijven bestaan. De boeken in de winkel zelf komen van boekenmarkten, collega’s, veilingen en particulieren. Soms is het lastig afstand te doen van een boek aldus Frank Rutten. “Als je een mooie serie hebt of een zeldzaam boek waarvan je weet dat je die nooit meer krijgt heb ik daar wel eens even moeite mee, maar de verkoop gaat natuurlijk voor”.

Zijn mooiste herinnering dateert van de beginperiode. "De tweede dag dat ik aan het werk was moest ik van de baas een boek onder de toonbank opruimen. Het ging om De gedenkschriften van Hadrianus. Vijf minuten later kwam er een klant binnen die om precies dit boek vroeg dus ik kon mijn hand onder de toonbank steken en het boek tevoorschijn halen, waarop de klant zei: 'U moet de winkel wel heel goed kennen'".

Onlangs is er een editie van Uitgelezen Boeken (katern voor boekverkopers en boekenkopers) verschenen die in het teken staat van de heer Hendrik Brinkman ter ere van zijn pensioen. Het boekje is te koop bij Atheneum op het Spui of bij Antiquariaat Brinkman zelf: info@antiquariaatbrinkman.nl (12,50) www.antiquariaatbrinkman.nl

Antiquariaat Brinkman, door Annemarie de Wildt

Henk Brinkman werd bij toeval antiquaar. Henk en zijn vrouw Siska vonden een huis op de hoek Singel-Raamgracht, boven een winkel in tweedehands boeken. Ze mochten het huis huren als ze ook de boeken overnamen. Henk bleek een geboren boekhandelaar die toch eigenlijk meer van klanten en een praatje maken hield dan van boeken.

Henk Brinkman nam in 2010 na 56 jaar afscheid van zijn winkel. Een reeks medewerkers heeft bij hem het vak geleerd. In Uitgelezen Boeken, uitgegeven door De Buitenkant, beschrijven zij hun herinneringen aan Hendrik Brinkman. Het devies van Brinkman was: ‘De klant is koning, maar ik ben keizer’. Hij zei rustig ‘zeggen we soms geen goedendag meer’ als iemand zonder boe of bah binnenkwam. Afdingen vond hij ‘misselijk’. Hij kon uren met vaste klanten bij een kopje koffie of thee de toestand van de wereld bespreken.

Boeken van de tweede rij

Boeken inkopen deed Brinkman meestal in zijn eentje. Vroegere medewerker Jan de Jong beschrijft hoe hij een keer meeging naar een hele grote inkoop bij een weduwe in Utrecht. Nadat hij een rij boeken heeft ingepakt uit de boekenkasten van haar vader ziet Jan dat er nog een tweede rij achter staat. ‘Ik begreep meteen waar het hier om ging: ik had hier een geheime erotische verzameling ontdekt’. ‘Boeken van de tweede rij’ zijn een begrip in wereld van antiquaren en binnen een mum van tijd wisten de liefhebbers Brinkman te vinden.
Frank Rutten kwam in 1976 in dienst van het antiquariaat, werd in 1984 de compagnon van Henk Brinkman en uiteindelijk zijn opvolger. Net als de andere medewerkers had ook hij niet de bedoeling boekhandelaar te worden. In zijn geval was het werk een ‘ontsnapping aan het moeras dat de studie politicologie voor mij geworden was’. In de jaren zeventig was de grachtengordel nog een verzameling, vaak verveloze huizen, kantoren, ateliers en kraakpanden. Aan het interieur van Brinkman is sindsdien nauwelijks iets veranderd maar aan de grachtengordel en de praktijk van het boeken in- en verkopen des te meer.

Boeken in de bakfiets en op het internet

Brinkman maakte elke drie weken een catalogus met Nederlandse literatuur en geschiedenis. Zijn belangrijkste leverancier van verse voorraad was ‘meneer Kemperman’, een bakkersknecht die nadat hij van 5 uur ’s ochtends tot het middaguur bij de bakker had gewerkt , met zijn bakfiets de stad doorkruiste op zoek naar boeken op de markten en boekwinkeltjes buiten het centrum. Later verschoof de handel meer naar oudere wetenschappelijke boeken, onder andere door de aankoop van enkele kloosterbibliotheken. Aan de verkoopkant veranderde er nog meer door de komst van de computer. Antiquaren zetten hun handel op internet en de bestellingen kwamen nu van over de hele wereld. Frank Rutten zei tegen iedereen; ‘Internet en het antiquariaat zijn voor elkaar gemaakt’. Veel antiquariaten trokken weg uit de binnensteden en vestigden zich met hun boekenvoorraad op het platteland. Amsterdam is uitzonderlijk omdat het nog steeds een boekenstad is met (in 2010) 82 antiquariaten. In 1994 waren dat er nog 126. De internethandel in antiquarische boeken is echter deels opgedroogd. Gelukkig is de winkel er nog. Steeds meer toeristen weten de ouderwetse winkel aan de Singel te vinden, als onderdeel van de ‘experience’ Amsterdam.

Juni 2011
bron: Je kan ook te veel weten, zes medewerkers over Hendrik Brinkman en zijn antiquariaat, Uitgelezen Boeken, het katern voor boekverkopers en boekenkopers, december 2010