Twee ooggetuigen- verslagen over het Buitencommando Moerdijk

“Naast industrieën en werkcommando’s op het kampterrein waren er ook elders in Nederland buitencommando’s waar joodse geïnterneerden geplaatst werden om te werken.  Een groot joods werkcommando, dat op 27 maart 1943 geopend werd, was het buitencommando aan de Moerdijk. De eerste vijfhonderd mannen die daarheen gestuurd werden, zouden na vier weken weer terugkomen. Het samenstellen van het transport zorgde voor spanning omdat men er niet gerust op was dat het transport niet toch voor Polen bedoeld was, zoals blijkt uit de beschrijving van David Koker. ‘Plotseling: iedereen aantreden (…) ik rustig naar de appèlplaats. Daar eindeloos gechicaneer met rijen enz. (…) Men knikte elkaar toe en fluisterde: transport naar Polen. (…)’.  Maar het bleek om een transport naar de Moerdijk te gaan, waar ze tankvallen moesten gaan graven.

De mannen werden ondergebracht in barakken en over de omstandigheden schreef Izak Kruijer in een clandestiene brief het volgende: Nu 7 weken geleden werden we bij elkaar geroepen en, werd ons medegedeeld dat er 500 mannen moesten gaan werken in moerdijk ik met mijn vrienden waren er ook bij en nu zit ik hier dus 7 weken we moeten hier grondwerk verrichten het valt best met schappen en kruien enz. Weermacht’s werk. De ligging is hier slechter als in Vught, geen tafels of bank, eten doen we op de kribben die zijn als in Vught 3 boven elkaar. Het eten is goed, een halve kuch per dag dat is 500 gram een half pond boter per week en flink wat bij het brood. Het avondeten is weer koolsoep beter klaargemaakt als in Vught, maar toch slecht want het is meestal te dun. (…) We staan op om 5 uur, 6 uur appèl 6.30 naar het werk om 12 tot 1 uur schaft en om 6.30 komen we weer in het kamp dan weer appèl en brood uitdelen, dus dan is het half acht geworden. Dan nog wat eten en dan naar bed. Zondag werken tot 12 uur of 1, dus we kunnen nauwelijks iets anders doen. 

Zoals uit het verslag van Kruijer blijkt, waren de beloofde vier weken inmiddels al uitgelopen tot zeven weken. En voor velen zou het nog veel langer duren. De meeste mannen bleven aan de Moerdijk tot enkele dagen voor ze naar Westerbork op transport gesteld zouden worden. Voor sommigen gebeurde dit pas in september. Degenen die pas na juni weer terugkeerden, kwamen in een kamp dat inmiddels sterk veranderd was en inmiddels geen Auffangs- maar Durchgangslager heette.” 

UIT: Mensen, macht en mentaliteiten achter prikkeldraad: een historisch-sociologische studie van concentratiekamp Vught (1943-1944). A.M.B. Meeuwenoord (2011)

De hierboven genoemde Izak Kruijer werd op 9 juli 1943 in Sobibor vermoord. Van David Koker is de plaats van 'de moord' onbekend, wel de datum: 23 februari 1945.

Terug naar de inhoudsopgave