De eerste voorstelling in de Plantage Franschelaan (1879)

Stoel en Spree maken hun entree!

Verteller: IMG_1170.jpg Frits Slicht
Auteur: IMG_1170.jpg Frits Slicht
Weesperbuurt en Plantage

Hoewel de heren Stoel en Spree niet-Joods waren, waren de optredende artiesten vaak wel Joods.

Interieur Schouwburg van Lier 1892, tekening van Rieke, J.G.L. (1817-1898). Uit de Collectie Koninklijk Oudheidkundig Genootschap, datering 1892 (beeldbank SAA).

Interieur Schouwburg van Lier 1892, tekening van Rieke, J.G.L. (1817-1898). Uit de Collectie Koninklijk Oudheidkundig Genootschap, datering 1892 (beeldbank SAA).

 

De eerste voorstelling in het nieuwe theater wordt aangekondigd in Het Algemeen Handelsblad van 1 juni 1879. In deze advertentie wordt overigens gesproken over ‘Van Lier’s Zomertheater’.

Feestelijke opening schouwburg Van Lier / Plantage Schouwburg, mei 1879. bron: Klein Materiaal SAA

Feestelijke opening schouwburg Van Lier / Plantage Schouwburg, mei 1879. bron: Klein Materiaal SAA

In de officiële aankondigingen die ik bij het Stadsarchief Amsterdam heb gevonden, wordt de naam Plantage Schouwburg niet genoemd. Over het algemeen is er sprake van ‘de Nieuwe Schouwburg Van Lier’. Tussen 1879 en 1895 zijn er vele voorstellingen geweest. De leiding van ‘de firma’ is in handen van de drie zoons van Abraham van Lier. De Plantage Schouwburg onder leiding van de Van Lier’s gaat in 1892 over in andere handen, waarover later meer. De grote Abraham Israël van Lier is dan al overleden. Hij overleed op 73-jarige leeftijd op 7 januari 1887.

Eerste voorstelling onder de leiding van Stoel en Spree op 7 juli 1895. Bron: Algemeen Handelsblad 5 juli 1895

Eerste voorstelling onder de leiding van Stoel en Spree op 7 juli 1895. Bron: Algemeen Handelsblad 5 juli 1895

In 1895 nemen een zekere Frits Stoel en Marius Spree de exploitatie van de schouwburg over. Maar wie zijn zij en wat is hun achtergrond.

Frits Stoel

De officiële naam van Frits Stoel is Teunis Stoel, geboren in Den Helder op 2 februari 1852 en overleden op 23 maart 1914 in Amsterdam. Teunis wordt op 16 februari 1869 aangegeven door de vroedvrouw Maria Stoel. Zij erkent in de akte dat genoemde Teunis haar zoon is en geboren op 2 februari 1852. De akte is opgemaakt in aanwezigheid van twee veldwachters. Opvallend is wel dat zij inmiddels was hertrouwd, op 16 mei 1861, met een zekere Pieter London. In 1852 is wel een geboorteakte opgemaakt. Daarin wordt gesteld dat Maria Stoel weduwe was van Teunis van Veen (overleden in Meppel op 21 december 1848) en dat het kind ‘in onecht is verwekt’. De aangifte is geschied door een vroedmeester. Een jaar eerder, in 1851, overleed haar dochter Jannetje van Veen, zes jaar oud. Met genoemde Pieter Londen krijgt zij in 1865 nog een dochter, ook genaamd Jannetje.

In januari 1877 vestigt Teunis zich in Amsterdam nadat hij is ‘afgezwaaid’ uit de militie. Bij het stadsarchief Amsterdam (bevolkingsregister 1874-1893) vond ik dat hij op meerdere adressen heeft gewoond. Zo woonde hij in de Nes, in de Runstraat en op het Singel. Hij lijkt niet te zijn getrouwd. Hoewel hij naam zou maken als (mede)directeur van een schouwburg wordt hij achtereenvolgens conducteur en bediende genoemd. Maar in de overgenomen delen (bron: SAA, de Indexen) wordt hij dan toch nog ‘artist’ en ook ‘Tooneel directeur’ genoemd. In dezelfde overgenomen delen worden nog veel meer adressen genoemd (waaronder de Commelinstraat, Linnaeusstraat, Vrolikstraat, Retiefstraat en de Laing’s Nekstraat). Het gaat in dit geval om de periode 1897 – 1913.

Terug naar de inhoudsopgave

Ga naar verhaal 6

Alle rechten voorbehouden

129 keer bekeken

Geen reacties

Voeg je reactie toe