De Plantageschouwburg hét podium voor het volkstoneel

 

Stoel en Spree waren tegelijkertijd de oprichters van de ‘Nieuwe Nederlandsche Tooneelvereeniging’ waarmee zij ‘hun Plantage Schouwburg’ bespeelden.

Het Algemeen Handelsblad komt met dit bericht op 5 juli 1895 en maakt verder bekend dat de eerste voorstelling al gepland staat op 7 juli. De titel van het stuk is: ‘Kardinaal en Samenzweerder’. De schrijver is Frits Stoel, naast schrijver en acteur is hij tevens administrateur van de schouwburg en de toneelvereniging. Marius Spree is duidelijk de artistieke leider, hij speelt ook meestal de hoofdrollen.

De stukken die zij op het podium hebben gezet, behoorden tot het zogenaamde volkstoneel. Heel veel reacties in de pers zijn er helaas niet van terug te vinden. Gelukkig zijn er vele brochures bewaard gebleven (SAA, Klein Materiaal). Daardoor hebben we enigszins een beeld van wat er op het toneel van de Plantage Schouwburg te zien viel in ‘hun tijd’ als directeur.

Ik noem er een aantal, in willekeurige volgorde: De Siberische banneling, Jeanne de Gevloekte (Dochter van den Galeislaaf), Jan Smees, Roze Kate (Het treurspel der smeden), De Drie Musketiers, De Graaf van Monte – Christo, De Fabrieksbaas, Nick Carter (De Koning der Détectiven), Een Strijd om Millioenen (of: de Lotgevallen van 3 Amsterdamsche Weesjongens!), Paul Kruger (of: de Helden van Transvaal) en De Wandelende Jood. Veel van deze stukken zijn bewerkt door Marius Spree en hij speelt regelmatig de hoofdrol. Een bekender stuk waarin hij de hoofdrol speelde, was de Gijsbrecht van Aemstel. Indien hij en zijn vrouw niet de hoofdrol spelen, worden hun namen wel altijd dik gedrukt. Bijvoorbeeld in de stukken ‘De Wandelende Jood’ en in ‘De leeuw van Vlaanderen’. Frits Stoel komt wel regelmatig voor in de rolverdeling, maar vooral in de kleinere bijrollen.

De opkomst van Kobussie Wortelboer (zie hieronder, de inleiding op zijn stuk: Het Millioen van Moppie)

In het programma behorende bij ‘De Gebochelde’, staan behalve de rolverdeling ook vele foto’s, voornamelijk van ‘de heer en mevrouw Spree’ in meerdere creaties. Als extra informatie voor de bezoeker is er een verhaal opgenomen van een zekere H. Henning Jr. Onder het pseudoniem Kobussie Wortelboer zal hij later bekendheid verwerven als schrijver van revues (met name voor de Plantage Schouwburg, na 1912). Het is vooral een lange loftuiting op het werk en de carrière van Marius Spree. Frits Stoel moet het doen met de opmerking: “hij was een administrateur zooals men in de tooneelwereld er met een kaarsje moet zoeken”.

Terug naar de inhoudsopgave

Ga naar verhaal 9