Het begin van een schouwburg, van hout naar steen

De Amsterdamse Plantagebuurt heeft een rijk cultureel verleden. In deze buurt, vooral tussen Artis en de Hortus Botanicus, hebben meerdere theaters, schouwburgen en bioscopen gestaan. Niet altijd met evenveel succes, er zijn nogal wat wisselingen in de leiding en de eigenaren. Wat bij al deze culturele instellingen opvalt, is de Joodse betrokkenheid. Opvallend vaak heeft de directie of hebben de optredende artiesten een Joodse achtergrond. Uitzondering is mogelijk de periode onder ‘Stoel en Spree’ met de aantekening dat de formele eigenaren de heren Duitz en Nijkerk zijn, beiden zeer waarschijnlijk van Joodse afkomst. 

Eén van die schouwburgen was de Plantage Schouwburg, de schouwburg die in opdracht van Abraham Israël van Lier in 1879 werd gebouwd. Ik hanteer, in navolging van de digitale Theater Encyclopedie, de naam Plantage Schouwburg. Deze schouwburg stond in de Plantage Franschelaan, op nummer 9. Het Algemeen Handelsblad van 31 mei 1879 spreekt over ‘de inwijding van de schouwburg van A. van Lier’. Deze schouwburg is een stenen gebouw. Dat lijkt logisch, maar tot voor enige maanden stond op deze locatie ‘een houten tent’. Deze houten tent heeft er gestaan vanaf 1875 tot maart 1879 met de naam: Schouwburg Van Lier.

De Schouwburg Van Lier 

In maart 1879 diende Abraham van Lier een verzoek in bij de Gemeente Amsterdam om een stenen gebouw neer te zetten. Na de toestemming heeft het opvallend genoeg maar een paar maanden geduurd tot de genoemde inwijding. De bouwsnelheid viel ook op bij de pers. Op 8 mei 1879 schrijft het Algemeen Handelsblad: “Aan den nieuwen schouwburg van den heer van Lier, in de Plantage, wordt met buitengewonen ijver gearbeid. In 14 dagen zijn 300 palen ingeheid, in minder dan een maand 300.000 metselsteenen verwerkt; de vlag waait reeds van de kap en Zaterdag kan met het binnenwerk worden begonnen. De aannemer J.H. Schaefer en de architect Bijvoets trachten in zooverre op 31 Mei gereed te zijn, dat alsdan de voorstellingen kunnen beginnen.” 

En de krant De Tijd van 2 juni 1879 schrijft:

“De heer A. van Lier, heeft in de Plantage met merkwaardige snelheid een nieuwen schouwburg laten bouwen. Den 15^e Maart l.l. werd in het oude gebouw nog eene voorstelling gegeven en gisteren avond 29 Mei, is het nieuwe ingewijd.” 

De feestelijke opening op 29 mei 1879 bestond uit onder andere een voorstelling door ‘De Artisten van het Nederlandsch Tooneel’. Het stuk dat zij speelden was ‘De Zwerver’ met de bekende actrice Kleine Gartman. Op de achterzijde van de aankondiging een prachtig verhaal over de snelheid van het bouwproject. De betrokken ondernemer en onderaannemers worden met naam en toenaam genoemd en hartelijk bedankt.

Terug naar de Inhoudsopgave

OF

Naar verhaal 2