Frits Slicht
Het niet meer kunnen optreden met zijn geliefde koren moet voor Samuel moeilijk zijn geweest. Hij is echter niet bij de pakken neer gaan zitten. Hij heeft zich in de perioden van gedwongen werkloosheid gericht op componeren en/of het bewerken van liederen. In ieder geval zijn er twee van zijn composities uit deze tijd bewaard gebleven. Fotokopie van bladmuziek (2) van S.H. Englander van het chassidische poeriemlied "Shoshanas Ja'akow" voor vierstemmig mannenkoor, 14 maart 1943. Bron: Joods Hist. Museum. Fotokopie van bladmuziek (3) van S.H. Englander van het chassidische poeriemlied "Shoshanas Ja'akow" voor vierstemmig mannenkoor, 14 maart 1943. Bron: Joods Hist. Museum. 
De tweede compositie dateert van 16 mei 1943. In dit geval gaat het om een bewerking van enkele verzen uit Psalm 90. Samuel heeft de tenor- en baspartij uitgeschreven (JHM: inv.nr. D011784). Onderaan de tekst, na de hyperlink, is zijn handgeschreven kopie opgenomen. Of er meer composities van zijn hand zijn verschenen in deze periode is aannemelijk maar vooralsnog niet te bewijzen.
Afscheid in briefvorm Brief van S.H. Englander aan zijn voormalige koorleden, december 1941. Bron: Joods Hist. Museum. 
In deze periode van het leven van Samuel is een periode aangebroken van afscheid nemen. Afscheid van zijn niet-Joodse koren. Van deze periode zijn verschillende brieven bewaard gebleven. Zij zijn alle in het bezit van het Joods Historisch Museum. Ik zal de brieven in chronologische volgorde bespreken.
In december 1941 schrijft Samuel een brief (getypt). Tot wie hij zich richt is niet direct duidelijk. De aanhef is: ‘Beste Vrienden’. Ik vermoed dat deze brief gericht is aan de leden van zijn koor: Kunst en Strijd. Ik leid dit af uit zijn woorden over de koorleden als ‘arbeider en mede-bouwer aan een nieuwe maatschappij’. Daarbij zijn ook andere bewaard brieven gericht aan het bestuur van Kunst en Strijd. In zijn brief kijkt hij, dit is volgens hem debet aan de jaarwisseling, zowel terug als vooruit. Terugblikkend kijkt hij met dankbaarheid terug op wat hij aan liefde en trouw heeft mogen ontvangen van de koorleden. Als hij vooruit kijkt is hij, in zijn woorden: ‘bang, onzeker, angstig omdat niemand in de toekomst kan kijken’. Hij spreekt de hoop uit dat het weer goed zal worden als in de tijden van weleer. Hij wenst de koorleden en hun gezinnen het allerbeste en vooral natuurlijk vrede en rust. Hij sterkt hen in hun streven te blijven strijden voor een rechtvaardige en menselijkere samenleving. Tot slot hoopt hij dat zij de kracht kunnen vinden om: ‘Uw mooi, cultureel werk voort te zetten’. Later voegt hij er een geschreven tussenzin aan toe: ‘met mijn geliefd koor’
