Na de oorlog (2) herinneringen

Een enkele keer wordt er nog wel gerefereerd aan zijn werk als dirigent en componist. Meestal is dit in verband met een jubileum van deze of gene organisatie of koor waar Samuel iets mee te maken heeft gehad. Zo is er bijvoorbeeld in het NIW van 24 december 1965 een lang artikel gewijd aan het jubileum van het Oostjoods Verbond. Twintig jaar bestaat deze organisatie. Feitelijk is dit onjuist, dat geeft de schrijver ook toe. Voor de oorlog bestond er al een dergelijke verbond en wel onder de naam: Oost-Joods Verbond. Maar, zo schrijft L. Ehrlich, het Verbond werd na de capitulatie van Nederland ‘tijdelijk’ opgeheven. Deze mijnheer Ehrlich herinnert zich nog een laatste concert in 1940: “Ik herinner me nog, o, ironie van het noodlot, dat op donderdagavond, 9 mei, een dag voor de Duitse invasie, gaf het beroemde Joodse Mannenkoor onder leiding van zijn eminente dirigent, wijlen de heer S. H. Englander, voor het Oost- Joods Verbond een concert van Hebreeuwse en Jiddisje liederen. Helaas voor de laatste keer! Vergenoegd ging men naar huis, niet vermoedende, dat over slechts enkele uren over Nederland de hel zou losbreken, waarbij ook het lot der joden zou worden bezegeld.” (Bron: het NIW van 24-12-1965)

Tijdens de Auschwitz herdenking van 1950 is ter gelegenheid van het feit dat het vernietigingskamp Auschwitz 25 jaar daarvoor werd bevrijd, een speciale herdenkingsmanifestatie in het Concertgebouw. De bekende voorzanger Hans Bloemdal zal samen met een mannenkwartet meewerken. Onder andere Psalm 116, getoonzet door Samuel Englander, zal worden uitgevoerd. 

In het NIW van 1 mei 1970 schrijft een zekere J.Ph. Sijes over zijn herinneringen aan de bevrijding en zijn eerste stappen in bevrijd Amsterdam. Hij komt voor het eerst sinds jaren, hij heeft ondergedoken gezeten, weer terug in de oude Jodenbuurt. Of wat daarvan is overgebleven. 

“Door de Weesperstraat liep ik naar het Meyerplein, naar de Grote Sjoel, die nu tot ‘Klaagmuur’ was geworden. Een deur stond open en ik ging er binnen. Het gebouw was in een onbeschrijfelijke staat van verval. De buurtbewoners en ook anderen hadden er gedurende de hongerwinter links en rechts hout uit gesloopt om dat in hun noodkacheltjes te stoken. En het lopen daarbinnen had veel weg van een bergtocht. Grote gaten gaapten overal in de vloer, waaruit planken waren verdwenen en wat er van het hout was overgebleven was voor een belangrijk deel vermolmd door het grondwater, dat op vele plaatsen zichtbaar was. Van het interieur was niets over, de kapotte ramen zaten dik onder het vuil. Ik bleef staan en keek rond. Niets was er meer over van het vertrouwde beeld van de sjoel, waar ik voor de oorlog zo vaak op vrijdagavond de dienst had bijgewoond. In gedachten hoorde ik de stem van de kleine gecultiveerde chazzan Marokko en het koor van Samuel Englander.”

(Bron: het NIW van 01-05-1970)

Toch opvallend dat twee van dit soort herinneringen (die uit 1951 en deze laatste uit 1970) over het koor en de stemmen bij deze twee mannen is blijven doorklinken. Het moet veel indruk op hen hebben gemaakt. Overigens is van beide personen die ik heb geciteerd, onbekend wie het zijn.

Terug naar de inhoudsopgave