Plateelfabriek De Distel (55)

In twee eerdere verhalen vertelde ik al over het bezoek van het Katholieke Tijdschrift De Lelie (42 + 43) aan De Distel. Maar behalve de beschrijvingen van een aantal mooie aardewerken voorbeelden vertelde Mevrouw Emily Warting ook iets over het productieproces. Eerst is er de verwondering dat de door haar zo bewonderde voorwerpen met zulk eenvoudige grondstoffen worden gefabriceerd. Het geheim zo schrijft ze, zit in het glazuur. Gelukkig werd zij in staat gesteld om bij het maken van een aantal voorwerpen aanwezig te zijn. Bij deze haar beschrijving (ik heb hier en daar aanhalingstekens weggehaald en verbindingsstreepjes verwijderd): “…..  wij zagen de ruwe klei, in natuurstaat, aangemengd met water tot een vloeibare massa, gegoten in de gipsvormen binnen enkele minuten, hoogstens een kwartier uurs, daaruit te voorschijn komen als pullen en vazen. Wat gebeurt? De zeer poreuse gips zuigt het water uit de klei in en zoodoende zet de klei zich vast aan de wanden van den gipsvorm, die uit twee helften bestaande met eenige klemmen aaneen gesloten wordt. Heeft de kleiwand de vereischte dikte, dan wordt de overtollige vloeibare massa uitgegoten, de klemmen losgemaakt en uit het negatief komt het positief te voorschijn. Dan volgt nog eenige bewerking van gelijkmaken, oortjes aanbrengen, wat met de hand gebeurt, enz., en de artikelen worden gedurende vele dagen gedroogd, tot ze kurkdroog zijn, alvorens ze voor de biscuitbak in den oven gaan. Daarna worden ze beschilderd, en in de glazuur gedompeld; dan in heete lucht gedroogd en men ziet niets meer van teekening of kleuren, 't Lijkt één witte gipsvorm als ze den oven in gaan. Doch de oven doet de mooie kleuren tot hun recht komen, van achter het glazuur uit, dat daarin doorschijnend wordt. Toevalligheden mogen bij dit pottenbakken niet plaats vinden. Er mag niet op gerekend worden hoe de bak zal uitvallen; het vak berust op oefening.

Bovengenoemde bewerking geldt voor de mat ivoir, de blauwe en de glansglazuur Distel werken. Die in terra, groen en vaal – donkerblauw, worden na de biscuit bak eerst in den glazuur gedompeld en daarna beschilderd, als deze nog vochtig is (eene bewerking, welke bij het Oud-Delftsch ook plaats vond) en daarna in den oven geplaatst. Nog eene andere bewerking is het snijden of kerven der teekening in de nog vochtige klei : daarna worden de figuren gekleurd en geglazuurd in zeer donkere tinten (geïncrusteerd Distel-fabrikaat).” Bron: De Lelie; maandelijks katholiek damestijdschrift voor Noord- en Zuid-Nederland, jrg 1, 1909-1910, blz. 110 – 111.

De term ‘geïncrusteerd’ doet mij denken aan de Trechterbekercultuur waar op het aardewerk incrustatie werd aangebracht. Het aardewerk werd vaak versierd met diepe indrukken aangebracht in de zachte klei. Na droging werden die indrukken opgevuld met een witte pasta, zodat de versiering nog beter uitkwam. (bron: RMO Leiden) Het lijkt ook op het procédé dat gebruikt werd bij de sgrafitto techniek.

Terug naar de inhoudsopgave

OF NAAR: Verhaal 56